Жабраил малаикли нушала Идбаглизи ﷺ бурибси кьисса леб гьалабла умматла замана бетаурси, илра бурес дигулира чебаргъибдешлис сабабли биахъес багьандан: Ца островличив 500 дус Аллагьлис гIибадат барили сай ца адамли. Илала мякьлаб эбердили саби дугIярти, бизити ши гIиниз ва бакIили саби нарла галгара.
Статьи на разных языках
ТIадегIанав Аллагьас Жиндирго цIобалдалъун инсан вижана тIадегIанавлъун, къадру-къимат бугевлъун ва Къуръан-хIадисалда гьев хIакъир гьавун, махсароде ккун, валъаргъун гIодовегIан гьавурав чиясе кутакаб хIинкъиги кьуна. ХIатта Аварагас ﷺ хIадисалда абуна: «Мун квешав чилъун рикIкIине ва Аллагьас дуе гIазаб гьабизе гIела, дуца диналъул вац гIодовегIан гьави, гьев какун гаргади», - ян.
– Савап – нәрсә ул, әти? – Муса әтисен, сүзләрен игътибарсыз калдырудан куркып, тын да алмыйча күзләп тора башлады. Көтелмәгән сораудан әтисе дә бераз аптырашта калды:
– Савап – ул, улым… савап – ул… Менә син Аллаһы Тәгалә риза булсын дип, яхшылык эшлисең. Кешеләр сөенәләр. Сиңа рәхмәт әйтәләр. Ә уң ягыңдагы фәрештә синең яхшылык эшли торган китабыңа бу гамәлеңне язып куя, ә аның өчен сиңа Аллаһы Тәгалә бүләк әзерли. Ул бүләк бу дөньяда ук та сине көтәргә мөмкин, шулай ук Җәннәттә дә!
– Үзеңнең дә савап эшлисең киләме соң, улым?
– Әлбәттә!
Пайгъамбарин ﷺ заан суннатарикан саб Дугъу инсанариз Аллагьу Тааьла ккун апIуз улупивал ву. Аллагьди чахьна вуйи рякъ саризра хъябкьнадар! Гунагькар, зина апIрур, арагъ убхърур, чIуру ляхнар апIрур – мурариз варидариз Аллагьу Тааьлайихьна вуйи раккнар ачухъди ву. Пайгъамбари ﷺ гьеле чакан гунгьар ктучIвурдаршра, учв гунгьарихьан дюрхнайир вушра, гьарйигъан туба апIури гъахьну. Хъа гунагь апIувал, гъалатIар ктучIвувал инсандиз улупнайи хусуси ляхнар ву.
Зейтундикай – чилел алай ислягьвилин ва дуствилин ишарадикай - Аллагьди Пак тир Къуръанда лагьанва (мана): «Кьин хьуй инжилдал ва зейтундал, кьин хьуй Синай дагъдал ва и хатасуз шегьердал! Чна инсан виридалайни гуьзел къаматда аваз яратмишна, ахпа Тек Аллагьдихъ инанмиш хьанвайбур ва хъсан крар авунвайбур квачиз амайбур, виридалайни агъада авай гьалдиз, яни кьуьзуьвилин зайифвиле твада. Аллагьдихъ инанмиш хьанвайбуруз чIехи пишкеш гьазурнава!
ХIурмат бусса уссурвал ва ссурвал, Бархъаллал шяраватусса буккултрал тIалавшиннарайн бувну, ришлай буру бивкIулий Кьулгьу-Кьуръан бувккуну махъ дувайсса кIира дуаь: ца кутIасса журалийсса, вамур лахъину дуван бучIисса.
1. АльхIамду-лиллагьи раббил-аьламин. Аллагьумма салли аьла МухIаммадин ва аьла али МухIаммадин ва саллим.
Оьзюню Яратгъаныны алдында намаз къылагъан къулуну келпетинден тизив не болур?
Бусурманлагъа намаз къылыв не саялы агьамиятлы?
Яратгъаныбыз Аллагьны алдында намаз къылмакъ учун баш ийип, бусурман гиши Аллагь кёмеги болмай туруп , ол бир ишни де этмеге болмайгъанына ва бары да зат Ону буйругъу булан болагъанына мюкюр бола. Бусурманны бусурман тюгюл гишиден ол сав гюнню узагъында беш керен къылагъан намаз айырагъанын гьатта Мугьаммат Пайхаммар да ﷺ билдирген.
Мижитла имамличил гьунибаъни
МяхIячкъала шагьарлизирти ва лебил Дагъистайзирти мижитунала лугIи дусличи дус имцIабикIули саби. Ил дигеси анцIбукьра саби. Гьаларла замунтачил цугбуцахIелли гьаннала замана, гьайгьай, халаси кумекдеш леб бархьси дин бузахъес дигутас, хIяж бирес гьамадли саби, гIялимтачил гьунибиэс, динна гIилму мурхьли дяркъес лерил шуртIри акIахъубли сари.
ТабигIуназул заманалда Киндаталда вукIана лъабго чи, гьенир ругел гIадамаздаса макъам тIадегIанал. Гьел рукIана къотIи гьабурал гIадин ритIухълъиялда ва Аллагьасеги, Гьесул расуласеги, муъминзабазеги мутIигIлъиялда чIарал. Гьел рукIана МухIаммад ибн Сирин - ГIиракъалда, Къасим бин МухIаммад бин Абу-Бакр - ХIижазалда ва Ражаъ ибн ХIайвагь - Шамалда.
Ражаъ ибн ХIайвагь гьавуна Палестинаялъул Бисан абураб бакIалда, ГIусман-асхIабасул халифалъиялъул ахиралда. МухIканго гьев гьавураб заман лъалеб гьечIо. Гьев вукIана гIарабазул Киндат тухумалдаса.
Монда дини гыйлем алырга йөрүче бәләкәйләрдән башлап иң өлкәннәргә хәтле, аларның әти-әниләре, әби-бабалары да чарада актив катнаша, барыбыз бергәләп салаватлар, зикер әйтәбез, «Туган тел»не җырлыйбыз. Әлбәттә, мондый мәҗлестән җаның яктырып, нурланып, Аллаһы Тәгаләнең чиксез нигъмәтләренә, бәхет юлын сайлаучы кардәшләребезнең елдан-ел артуына сокланып, куанып кайтасың. Бу бәйрәм чаралары программасын шушы мәчет каршындагы курсларда 16 ел дәвамында уку-укыту бүлеген җитәкләүче галимә-абыстаебыз Фәния Җәләлиева оештыра.
Бабкан гъахьи йигъ къайд апIруган, торт гьязур дапIну, гьаддиин шамар иливну, хъасин уф дапIну ктIубшвувалиъ фу мяна туврайкIан кIури узу гьарган фикир апIури шуйза.
Думу ляхин бицIидариз разивал бадали апIури шул, кIури фикир шуйиз. Хъа улихьнаси саб шикил гъябкъюнзуз, душваъ сар 80 йис тамам дубхьнайи бабу тортниин али шамариз уф апIурайи. Думуган, узу му ляхникан хъанара артухъди аьгъю апIуз хъюгъза.
Му суалназ жаваб абгуз ва гьацира мидин гьякьнаан имбударин фициб фикир вуш аьгъю апIбан бадали, узу йис соцсетарин страницайиъ айидариз гьамциб суал дивунза:
Индияда гъалибвал къачуна ватандиз хтай Тимура, 1399-йисуз Самаркандда (Узбекистан) жуьмядин мискIин эцигун кьетIна. Халкьдин арада адан тIвар Биби-ханум хьиз чкIана. МискIин, гьа вахтунин архитектурадин къайдада аваз туькIуьрнавай. Идан гьакъиндай Тимуран машгьур гафар ава: «Эгер вун чи чIехивилин жигьетдай шаклу ятIа, килиг садра чи дараматриз». МискIин са гъвечIи вахтунда – вад йисуз эцигнавай ва ам гьакъикъатда Тимуран рикI алай паб Сарай-Мульк-Хануман кIвачихъ янавай.
Инсаннал гьарца кьини ишла дувайсса задру цири куну цIуххирча, кьянкьану учин бучIир, щак бакъа ми усру ва янна душиву. Уссал ва янналул жулва щалвагу чурх буручлай бур дякьия, кIиришивруя, ва цаймигу хьуна дакьин бюхъайсса зарал биян буваймуния ва чил ярунния. Усру дакъа яхъанахъисса инсанвагу акъахьунссар учин бучIир. Цалчин усру дурма цуривгу мяйжанну кIулну бакъар.
Усру лаххаву суннатссар. Идавсил ﷺ увкуссар: «Усру хIадур дулувара, усру лархсса адимина чай буртти ивкIма кунассар» (Муслим, 2096).
Сен билип къой, оьктемлик – о адамны къылыкъ-хасиятыны бир аламаты ва ругьуну белгиси болуп токътай. Шо адам оьзгелерден артыкъ экенине инанывдур. Оьктемлик – о адамгъа гьакълыкъны гьис этмеге пуршав этеген аврувдур.
Оьзюне абур этивню гёзлев, берилеген насигьатланы инкар этив, ачувлу сёйлев, бирев береген таклифлеге жавап гьисапда къазапланыв ва башгъа адамланы тёбен гёрюв оьктемликни гёрюнеген белгилери болуп токътай.
Оьктемликден адамны оьзюню оьр тутув, гюллев, ачув йимик хасиятлары да тувулуна.
ИшбархIи дунъяличиб бурсибиубли саби магьарла вягIдурти дирес, сарира Исламлизир 1500 дус гьаларал дирули калунти.
ЦIикурис мекъ барайчи ва барили гIергъи гьалмагъли дедибти савгъатуни сарирегIтицун дирути сари ва сунес дигуси кьяйда илди пайдаладарес ихтияр лебси саби. Рахли, хIейгеси анцIбукь бетаурли илди декIарбикалли, хьуна лебдеш сунечил калуси саби. Илала дурабад, хьунул рузули риалли, илала алапа сунелацун бируси саби.
ГIелму тIалаб гьабиялде ГIабдуллагь ибн ГIаббасица кутакаб кIвар кьолаан. Авараг ﷺ чIаго вугеб мехалда гьесдасан тIалаб гьабулаан гIелму. Авараг ﷺ накълулъидал гIелму тIалаб гьабизелъун чIахIи-чIахIиял асхIабзабазухъе унаан. Гьес бицунаан: «Аварагасул ﷺ асхIабас цIияб хIадис бицунеб бугин рагIидал, къалъул какдаса хадуб кьижарав дида макьилъ бихьулаан гьев асхIабасул рукъалъул нуцIида аскIовеги ун, рагьумахIиялда цебе дирго ретIелги тIамун, цинги гьороца дир гьурмаде сали-хIур пун бачIунеб.
Әхмәдзәки хәзрәт, Совет чорының чиксез каршылыкларына карамастан, халыкны иманга, хакыйкатькә, әдәп-әхлакка өндәгән, дин юлында армый-талмый хезмәт иткән, 1970-90 елларда эшли торган бердәнбер мәчет – Мәрҗани мәчетендә имам hәм 1980 елдан – СССРның Европа өлеше һәм Себер мөселманнарының Диния нәзарәте казые булган. Ул бүгенге дин әһелләре өчен дә бер үрнәк. Әхмәдзәки хәзрәт вәгазьдә сөйләде: «Адәм баласының гомере бик кыска, шуңа күрә аны заяга үткәрмәгез. Вакытларыгызны бушка уздырмагыз. Үзегезне яхшы исем белән искә төшерерлек гамәлләр кылып калырга тырышыгыз.
Африка, ухьуз аьгъюганси, аьхю ва гъалин яркврар айи йишв ву. Саб ражари сар Наим кIуру кас ярквраъ марцци гьавайихь лицуради гъахьну. Уткан гьарар, марцци гьава – фукьан утканвал даринхъа?! ДумутIанна гъайри, думу ярквраъ уткан ва ицци ниъ туврайи кюкйирра айи.
Исламдин тарихда мусурманриз чи диндин девлетлувилер ва лайихлувилер рикIел гъидай ва чеб Мугьаммад Пайгъамбардин ﷺ таржумагьалда гьатнавай гзаф вакъиаяр ава. Адан кьилел атай аламатар чун патал хъсан тарс я. Мугьаммад Пайгъамбардин ﷺ уьмуьрдай виридалайни рикIел аламукьдай вакъиайрикай сад адан йифен сиягьат (Исраъ) ва ам цаварал тухун (Ми’раж) я.
ТасбихIрал чаклил баян
ТасбихIрал чак – мукьра ракааьтрайсса чакри. Мунил савав дакъассар, чIун дакъассар, та барчагу байссар. Дяхтта буллай ухьурча мукьрагу ракааьт цачIу данссар хьхьувай буллай ухьурча кIи-кIира личIийну данссар. Му байсса куцгу: «на нийят дурунни тасбихIрал ссуннатсса чаклил кIира ракааьт дан (ягу мукьра ракааьт дан) Аллагьу акбар» – куну бахIинссар. Яла альхIам буккинссар, яла ци бунугу ца сура буккинссар, яла кьус икIаннин ацIния ххюйлва «субхIаналлагьи вальхIамдулиллагьи ва ла илагьа илла-ллагьу валлагьу акбар» -учинссар.
