Расулуллагь ﷺ булай айтгъан: «Инсанлагъа кёмек этеген гишини Аллагь сират кёпюрде аякъларын беклешдирер». Дагъы да Пайхаммар ﷺ булай эсгерген: «Аллагь Оьзюню къулуна ол оьзюню дин къардашларына кёмек этген чакъы кёмек этер».
Аллагь инсанны, ол Ер юзюнде адилли низам болдурсун учун, Оьзю яратгъан затлардан абурлу этген ва олардан оьрге салгъан. Али аль-Хаввас булай айтгъан: «Къуллагъа берилген яхшылыкъланы къайтарып алма заман гелгенде, Аллагь инсанланы сынамакъ учун, Ерге малайиклени тюшюре. Малайиклер, халкъны арасында оьзюню чомартлыгъы ва къонакъ алыву булан белгили адамны посагъасыны алдына гелип, огъар къаныгъывлу кюйде тилеме башлай. Ол малайиклени тилевюн бир керен кютген сонг, дагъы да бир нече керенлер гелип, о гиши ачувлангъынча ва, оьзюню къылыгъыны яман ерлерин гёрсетгинче, инжитип тура. О гиши шолай этсе, малайиклер Аллагьгъа чакъырыв эте, ва Ол шо гишини ниъматларындан магьрюм эте».
Шону Пайхаммарны ﷺ шулай сёзлери токъташдыра: «Къудратны Еси Аллагьны Оьзюню къулларына олар адамлагъа ялкъгъынча къуллукъ этеген вакътиде береген яхшылыкълары бар. Олар халкъгъа къуллукъ этип инжингенде, Аллагь шо яхшылыкъланы башгъа къулларына бере»; «Гьей Аиша, Аллагь сагъа берген яхшылыкълагъа гьюрметли янаш, неге тюгюл, эгер олар бир ожакъны адамларын къойса, шогъар кёп сийрек къайтып геле».
Инсанлагъа кёмек этивню яхшылыгъы
Гьей бусурманлар, билигиз, муъминлеге гьюрметли янашып, сиз Къудратны Еси Аллагьны оьр этесиз. Гьюрмет этивню яхшылыгъындан гьакъ инанагъан адам Аллагьдан къоркъувну гьакъ герти даражасына (таква) етише. Герти муъмин Маруф аль-Курхи хабарлагъан кюйде, огъар Давут ат-Таи булай айтгъан: «Яхшы ишлер этивню къоярдан сакъ бол, неге тюгюл, шо ишлер сени Есингни разилигине ювукъ эте». Ол шолар не ишлердир деп сорагъанда, булай жавап алгъан: «Есибизге даим таби болув, бусурманлагъа къуллукъ этив ва олагъа насигьат берив. Лап тарыкъсыз адам – шо мадарлы адамны алдында ону байлыгъы учун эсгик болагъан ва ону адилсиз ишлери булан разилешген ярлы адам. Лап бек гьайбатлы адам шо ярлылагъа ярама къаст этеген ва олагъа гьюрметли янашывун сакълайгъан бай адам». Бизин бырынгъы гьакъ инанагъан ата-бабаларыбыз дин къардашларына кёмек этме ва ярлы адамланы къыйынлыкъларын енгил этме алгъасагъан. Имам аш-Шаарани булай айтгъан: «Мен ёлбашчым Али аль-Хаввасгъа бизин заманда бир тайпа адамланы къылыкъ даражасыны тёбен бола барагъаныны гьакъында сорагъанда, ол булай жавап берди: «Шогъар себеп болуп оланы дослукъгъа ва сюювге гелтирген: бир-биревге яхшылыкъ ёравну, савгъатлар беривню, гёнгюллю кюйде къурбан этивлени ва оьзге тюрлю яхшы ишлени къоюв токътай». Гьадисде булай айтыла: «Юреклер, оьзлени табиатына гёре, оьзлеге яхшылыкъ этгенлени сюегенлик булан яратылгъан».
Али аль-Хаввас оьзюню атасы дагъы да булай айтгъан дей: «Мени эсимде ёкъ, жанлы адам гьажатлы болагъан: сукнону, гёлекни, аякъгийимлени, сапунну, будайны, арпаны, шекерни, балны, къурбан гьайванны, татликлени, къатыным учун чилле явлукъну сакътиян чорапланы, иштанланы яда башгъа тюрлю затланы сатып алгъан заманымны. Шоланы барысын да ва оьзге затланы къурдашларыбыз савгъат эте эди. Шо, адамлар бир-бирине кёмек ва яхшылыкъ эте туруп, оланы юреклери сююв булан бирикгенни ва олагъа яманлыкъны къоркъунчлугъу ёкъну гёрсете. Адамланы арасында эришивлюк тувулунмай туруп, балагь ва къайгъы кёкню де, ерни де арасында къалкъып турар. Адамланы юреклери айырылышгъанда, оланы башына балагъ къобар».
Гьей, мени дин къардашым, мюрютлени гьатта юрегинг булан сёгювден де сакъ бол. Эгер олар сагъа: «Эгер сен бизге яхшылыкъ ва оьз мал-матагъындан къурбан этмей бусанг, бизин булан болма деп айта буса, бил, олар шону сени сынамакъ учун эте, дюньялыкъ ниъматлагъа сюювден эсе, оланы артыкъ сюегенни тергеме сюе. Ерине гёре айтса, кёбюсю сатывчулар ва мадарлы адамлар насигьатчыларына: «Аллагь булан ант этебиз, сен бизге бары да мал-матагьыбыздан ва агьлюбюзден артыкъсан», – деп билдире. Олагъа бир динар тилесе, шону къызгъанар. Шолай адамлар учун адамлагъа, айрокъда гьажатлылар учун малындан къурбан этмек нече де къыйын бола!
Гьей бусурманлар билигиз, харж булан къытлыкъгъа тарыгъан адамгъа уьйлемнек учун гебин къыйывгъа кёмек этмек къулланы азат этивден де, къазаватда ортакъчы болувдан да къыйматлы. Эгер бир минг ва дагъы да кёп динарыгъыз бар буса, сиз шону сув къую къазывгъа, уьйленмек учун тийишли даражада харжы ёкъ адамгъа кёмек этмек учун, етимге опуракъ алмакъ, къыйынлы гьалгъа тюшген адамны борчун тёлемек, яда хоншуларынга шатлыкъ гелтирмек учун къурбан этмеген бусанг, бу дюньядан гетмекден къоркъ!
Имам аш-Шарани булай айтгъан: «Башына балагь къобуп, тарчыкълыкъгъа тарыгъанланы барысына да кёмек этмек учун бизден сёз алгъанлар». Пайхаммар ﷺ булай айтгъан: «Бусурманлар бирикген къаркъарагъа ошай; эгер ону санларыны бириси (авруву учун) кант эте буса, савлай къаркъара шогъар, иссиликни гётериливю ва юхусу къачыву булан сеслене». Олай да бизден, заманлыкъгъа – йигирма минутгъа ва дагъы артыкъ гесекге – къыргъа чыгъа бусакъ: «Гьей мени Аллагъым, эгер бизин дин къардашларыбыздан ким буса да бирев яда башгъалар къуллугъу болуп гелген, яда саламалашма-сорашма гелген буса биз къайтып гелгинче оланы токътатып тур. Эгер ол, ёлгъа чыкъгъан буса, ол гелгинче бизин токътат» деп сёз алгъан.
Дагъыстанны муфтиси шайых Агьмат гьажи Абдулаевни
«Благонравие праведников» деген китабындан
