Хивала кьиматличила

21 Май 2017
658

Хивачила дахъал гапла гъай дурули дирар. Ил бархьсира саби, сенахIенну илдани адамла кьаркьа биркIантачи бируси асар халаси саби. ДекIар-декIарти излумасра дарманни дирар хиви.

Сибирьланти чумал даршдус гьалаб бурсибиубтири кедрабала бухIнала шиннизиб суркбирули, гIяхIти ва бурт имцIали лебси ниъ кайсес. Кедрабала гIявадеш къамала гIявадешличиб гIяхIси саби. Хивала ва кедрабала уркIбазир 60-65 процентла гIявадеш, 20 процентцад белокуни, 14 процентлацад углеводуни ва гьатIира витаминтира микроэлементунира лер, адамлис хIяжатти кьиматчерти кислотаби, зе, калий ва магний лер.

Ил багьандан уркIила тумала излумази бикибтас хиви маслигIятдирути сари. Чакарла изайзи  бикибтанира цархIилти берклумачил дарх, хиви дукни гIяхIси саби, амма кам-гьамти – дуги-хIерилизир 30-50 граммцад.

Хивала къумбадайли кумекбирули саби руди ункъли дузахъес, илди гIяхIил жигарчердиахъес. Амма къикъя яра умхитI изухIели илди деркес асубируси ахIен: хивала къунбадайли берк-берж дашуси бухIна кам вайтIабиркахъули саби. Хиви маслигIятдирули ахIен цIерхьбикIути адамтас: хивала 100 граммлизир 600-цад килокалорий дирути сари.

ДикьхIедикьурти дибгIянти цIедешлизиб хаслира имцIали бирар аскорбиновая кислота. Илдас, гIинтIбас кьяйдали, тIабигIятла витаминти сари или викIес вирар.

Хивла уркIилизир белокуни, гIявадеш имцали сари, лер гIявати кислотабира, илкьяйдали Б,Е ва Р витаминтира. Гьалабла замана хиви маслигIятдирутири агъулабиубти адамтасра. Авиценнала баянти хIясибли, ил изайчи къаршили хиви пайдаладирутири – цIедешла чедибси кам, хивазибси гIявадеш, хивала кIапIрала яра илдала камла шин, илкьяйдали хивала камла палда. ДибгIяндарибти хиви варъаличил дархаили, Авиценнани хургьрала излуми гIяхIдирусири, хаслира туберкулез багьлабирусири.

Хивала кIапIразирад дакIахъибти шин лихIбала излумасра дармандирути сари, хивала камла шин биалли – ангина багьлабарес. Гангреналис, хIулби тяхIудяхънила излумас хивала гIявадеш дебали гIяхIси саби. Сагати хиви дибгIяндарили хIи тIашдизахъес ва сели биалра барибси дяхъи багьлабаресра пайдаладирутири.

КIапIрала шин: дибгIяндарили дерахъубти ца халаси кьулса кIапIралази ружер бакIахъибти 2 стакан шинна кертIили, 2 сягIят далтути сари, чакарла изайзи викибсили 1 халаси кьулса хIясибли бархIили хIяйна дужути сари. 50 грамм кIапIрала ружербакIибти 1 литр шиннизи кадирхьути сари – чакарла изайчи, журуга шулкрачи къаршили пайдаладиру. Илди шин илкьяйдали пайдаладарес асубирар тяхIувяхъибти жура-журала излумачи ва кIинчIубазирад дашути хIиличи къаршили, кьак баргалгьуси саби илди шинни. ХIядурдарибти цархIил журала шин мехIела ва уркIила тумала излумачи къаршили пайдаладиру, беркунси секIал варглизиб ашалгьахъа, хIургьри туберкулезла изайзи дикибхIели, хъехIличил дашути хIи камдирахъу. 2 чяйла кIуцIул дицIибти кIапIри ружербакIибти 1 стакан шиннизи дархиу, ца сягIят далта ва камъу. Илди байхъала стакан хIясибли, укес гьалар, бархIили авна дужути сари. Геморройлисра делхьунти кIапIри кумекли детарар, гьайгьай, ванали лерай пайдаладаралли. Сагати кIапIри халкьла медицинала дяхъурбала ва жижкIнала чеди кадирхьути сари. Ил барес багьандан сагати кIапIри дирцили гIергъи диркьси мерличи кадирхьути сари ва кьутаси секIайчил кунк-кункли итути сари, илхIели илад цIудара–шиниша рангла дуцти шин дурадулхъан. Илала гIергъи кIапIри дяхъурбазира жижкIназира кадирхьни гIяхIси саби. Илди мурадунасра ишкьяйдали дарман хIядурдирути сари: дибгIяндарибти 15 грамм дерубти кIапIрази 100 миллиграмм семечкала яра хIяжланкIила гIявадеш кертIуси саби, 8 бархIи ардякьунхIели шинна банялизир ца сягIят руржахъути сари, катаннизирад кIина камъути сари ва гьатIира 30 минут руржахъути сари, илала гIергъи мурчIа 15 грамм гъудурбарили, дяргIяхъес далтути сари.

Хивазир дахъал фосфор ва кальций лерни багьандан рахитла изайчи къаршили дурхIя канилавти хьунрас ва биштIати дурхIнас пайдаладирути сари. Гипертонияличи къаршили варъаличил дархаили, гьар бархIи 100 грамм хIясибли 45 бархIи дужути сари.

Хивала уркIбазир илкьяйдали дахъал магнийра калийра лер. Илдазибад цаибилли хIила туми гьарзадирахъу ва имцIали жихI дурайу, калийли биалли варглизибси натрий дурайу. Илкьяйдали хиви гIяхIти сари къикъялизиб цIикIдеш имцIабиубти адамтасра, гьар бархIилизир 10 грамм хивала дукес гIягIнидиркур. Илди гьими дурайнилисра кумекли детарар.

Хивала дайларти кIапIразирад ишгъуна дарман бируси саби: 25 хивлизирад илди дурайсути сари, 100 литрла спиртлизи кадирхьути сари, 10 бархIи илар датурли гIур гьар бархIи 20 кIантI дужули, бархIили хIяйна пайдаладирути сари. Илди дужухIели 50 миллилитр ружер бакIахъибти шинра дархиути сари – мастопатияли ва дурхIнуклис гIяхIси кумек бетарар. Ил дарман 2 баз бужуси саби. 10 бархIи пайдаладарили гIергъи, ил тяхIяр тIашаили, кIинайс даимбируси саби. Илди дарма шин демдрила ва цархIилти излумас, илкьяйдали ракличи къаршилира пайдаладирахъес маслигIятбирули саби.

Гьалабла таджикунала медицинализир, къикъяла излуми дакIудиубхIелира хиви пайдаладирутири. Кабизахъурли саби, илдани мехIе, уркIи ва дулекI гIяхIил дебадирахъни, адамла гьавра ахъбирахъни. Хиви хаслира пайдалати сари гьести гIямрула адамтас. Илди дукути сари инжирличил ва къимиз тIутIиличил дарх.

Ас-салам

Самые интересные статьи «ИсламДага» читайте на нашем канале в Telegram.