Зейтун - 70 азардин дарман

12 Апрель 2018
1078

Зейтундикай – чилел алай ислягьвилин ва дуствилин ишарадикай - Аллагьди Пак тир Къуръанда лагьанва (мана): «Кьин хьуй инжилдал ва зейтундал, кьин хьуй Синай дагъдал ва и хатасуз шегьердал! Чна инсан виридалайни гуьзел къаматда аваз яратмишна, ахпа Тек Аллагьдихъ инанмиш хьанвайбур ва хъсан крар авунвайбур квачиз амайбур, виридалайни агъада авай гьалдиз, яни кьуьзуьвилин зайифвиле твада. Аллагьдихъ инанмиш хьанвайбуруз чIехи пишкеш гьазурнава!

Эй, динсуз, ихьтин лишанрилай кьулухъ, вун Дувандин югъ инкаруниз ни мажбурзава? Бес Аллагь къазийрикай виридалайни Адалатлуди тушни кьван?» («Ат-Тин» сура).

Зейтундин тарцин кьакьанвал 3 метрдив агакьзава, адан пешер экуь къацувал квай гуьзелбур я. Емишар цавун, я тахьайтIа экуь беневшадин ранг алай, ракьунин дадуниз ухшарбур я. Гьадисрин-алимрин фикирдалди, дуьньядал яд акьалтна ва ам элекьайдалай кьулухъ, къутармиш хьайибуруз сифте акурди зейтундин тар тир. И тар Палестинада, Грецияда, Португалияда, Испанияда, Туьркияда, Италияда, Кефер патан Африкада, Калифорнияда, Мексикада, Перуда, ГъвечIи Азияда ва Австралиядин кьибле патан районра гегьеншдиз чкIанва.

Пак тир Къуръанда («Аль-Ан‘ам» сура, 6 ва 99-аятар; «Ан-Нагьль» сура, 11-аят; «Ан-Нур» сура, 35-аят) зейтундин тарцикай ва адан емишрикай инсандиз авай хийирдикай са шумуд сеферда лагьанва. Мугьаммад Пайгъамбардин асгьабри и тарцин жигьетдай тIимил гьадисар агакьарнач. ИкI, Саид аль-Ансариди Пайгъамбардин гафар гъизва, ада лагьаналда: «Зейтундин чIем хъухъ ва бедендиз ягъ, вучиз лагьайтIа, ам  пак тар я». (Ат-Тирмизи ва Ибн Мажа).

Амиран хва Алькъамади агакьарайвал, Пайгъамбарди лагьаналда: «Ингье квез зейтундин чIем, ам бедендиз ягъ ва хъухъ, вучиз лагьайтIа ада бубасил авайла куьмекзава» (Ибн аль-Жаузи, Занби).

Саадан хва Халида ахъайзава: «Зун Жабиран хва Гъалибахъ галаз Мединадиз фена. Фидай рекье Гъалиб начагъ хьана. Ибн Аби Атика адал кьил чIугваз атана ва Айшади малумарай, Пайгъамбарди къалинждикай гьазурай дармандикай са кьиса ахъайна. Чна адан са шумуд тум куьлуь авуна зейтундин чIемедихъ галаз какадарна адан нерин кьве хилезни вегьена, адалай кьулухъ Гъалиб сагълам хъхьана» (Аль-Бухари, Ибн Мажа).

Абу Гьурайради агакьарнавай гьадисда Пайгъамбарди лагьаналда: «Зейтундин чIем дадмиша ва хамуниз ягъ, вучиз лагьайтIа ада 70 азардикай сагъарзава, абурун жергедай яз жузам азардикайни (проказадикай)» (Абу Наим).

Аркъаман хва Зайда агакьарна: «Пайгъамбарди чаз плеврит зейтундин чIемедал сагъардайди къалурна» (Ат-Тирмизи, Агьмад, Ибн Мажа).

Зейтундин чIем США-да ва Великобританияда официальныдаказ кьабулнавай медицинадин препаратрин сиягьдик акатзава. И гьукуматра зейтундин чIемедихъ дармандин таъсир хьунин себеб аваз, адаз чIехи къимет гузва. Адак пальмадин, олеиновый, линолевый, муристиновый ва маса кислотаяр, гьакIни глицеридар ква. Ам цихъ галаз какахьзавач, амма спиртдихъ, эфирдихъ, хлороформдихъ ва жими парафиндихъ галаз какахьзава. Зейтундин чIемедиз тонизироватдай лишан хас я, ада чин таза ийизва, токсинар акъудзава, тIуьн цIурурдай гьал къайдада твазва, азарар гъизвай микробар тергзава, чIарариз цIарцIар гун ва сагълам ухшар гъизва ва кьуьзуь хьунин кар явашарзава. Зейтундин чIемедик адетдин кьел кутуна сарарин якIарив гуьцIайтIа, ада сарарин ва абурун якIарин гьар жуьредин азаррикай къутармишда. Буьвелриз, тIурариз ва гьакI беденди квал къачур вахтунда зейтундин чIем гуьцIайтIа, ада хъсан таъсирзава. Четиндаказ сагъар жедай хронический буьвелрив ва ирин квай хирерив зейтундин чIем гуьцIайла, абур алатзава.

Кайи чкайрив гуьцIай зейтундин чIемедин ва физический раствордин къаришмади хъсан таъсирзава. Зейтундин пешерикай гьазурнавай гьалимади сивин къене ва пIузаррал экъечIай ирин квай хирериз, гьакIни аллергиядин дерматитдиз куьмекзава. Набататдин емишрикай ва пешерикай гьазурнавай раствордин куьмекдалди, кариес сагъариз ва сарарал алай чирк алудиз куьмекзава. Серкедихъ (уксус) галаз какадарнавай а растворди кьилелай чIар фидайла куьмекзава, чIарар чIехи хьуниз таъсирзава. Гьисаба кьазвайвал, эгер а шире цIегьери ва чIехи буьвелри тунвай гелериз ягъайтIа, абур алатда.

Дуьдгъвердик какадарнавай зейтундин регъвенвай цилери, фад хадай гъилин ва кIвачин кикериз куьмекзава. Зейтундин емишрикай гьазурнавай маринадди иштягь ачухзава ва къен кIеви хьун (запор) алудзава. Кьадардилай артух гьекь жедайла, набататдин гатанвай пешерин къаришма бедендиз яда. Япарин, нерин ва туьтуьнин азарар авайла, пешерикай хкуднавай шире виртIедихъ галаз какадарна дарман хьиз ишлемишда. Зейтундин кIарас кана гьазурнавай чIем, псориаз, кьилелай чIар фидайла, гьар жуьредин грибокар, цIарнах, хамун лекеяр, экзема ва кан авайла хъсан дарман хьиз ишлемишиз жеда. ЧIарариз зейтундин чIем ягъайтIа, ада кан акъудзава, чIарар чIехи хьуниз куьмекзава ва абур авахьуниз манийвалзава. Ада вилер тIадайла куьмекзава. Хамуниз ягъайтIа жакIумар ва органар тонизироватзава, жакIумрин тIал алудзава.

Са бязи алимри гьисабзавайвал, зейтундин чIем эпилепсия авай инсандин хамунив гуьцIайла хъсан таъсирзава.

Набататдин чIем цвар акъуддай дарман хьиз ишлемишзава. Ада генани дуркIунра авай къванер акъудзава.

США-да ва Великобританияда тухвай ахтармишунрин нетижада малум хьайивал, дуркIунар сагъарунин карда зейтундин чIемеди, диетадик акатзавай тIуьнрин сиягьда кьилин чка кьазва.

Кеферпатан Африкада ва Юкьван РагъэкъечIдай патан са шумуд духтурди къейд авурвал, гьамиша къайдадалди зейтундин чIем хъвайи инсанрин арада, ратарин ва хуквадин хаталу буьвелар арадал атай дуьшуьшар авач. Япониядин духтурри и кар тестикьарзава ва зейтундин чIемеди гьа ихьтин азаррин вилик пад кьазвайди фикир ийизва.

Пайгъамбарди лагьайвал, зейтундин чIем ратунин азарар патал хъсан дарман я. Гьа и жуьреда, ам хуквадин язва авайла ишлемишайтIа жеда. Генани гьисаба кьазвайвал, амай дарманрихъ галаз гекъигайла, зейтундин чIемеди метеоризм ва чIехи кислотность авайла хъсан таъсирзава.

Пайгъамбарди плеврит авайла зейтундин чIем ишлемишун меслят къалурна. Къейд авурвал, гьамиша къайдадалди набататдин чIем ишлемишуникди, мекьи хьайила югъвазвай азаррин хаталувал агъузарзава. ЧIехи дережадин духтуррин ахтармишунри шагьидвалзавайвал, зейтундин гъериди верем (чахутка, туберкулез) азардикайни сагъарзава.

Духтур М. Лайк Али Хан, шейх Фейсалан тIварцIихъ галай

гьидисдин ва медицинадин илимрин институтдин ректор

Самые интересные статьи «ИсламДага» читайте на нашем канале в Telegram.